Yaygın Gelişimsel Bozukluk

Ortak Özellikler:

.Sosyal etkileşimde bozulma

.Dil gelişimi ve iletişimde bozulma

.Sınırlı ilgi alanı ve davranışların olması

 

.Sosyal ilişkiler,sözel ve sözel olmayan iletişim ve davranışlar gibi genel alanda sorunlara neden olan yaygın gelişimsel bir bozukluktur.

.İleri derecede bir gelişimsel yetersizliktir.

.Üç yaştan önce başlar.

.Sosyal etkileşimde,iletişimde,hayali oyunlarda gerilik gösterirler ve çeşitli takıntıları vardır.

Nedenleri:

Günümüzde kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte tanısı için henüz biyolojik bir ölçüt yoktur. Tanı ölçütleri 3 temel alanda 3 sorunla belirlenir:

1.Sözel ve sözel olmayan iletişimde bozukluk; oyun içeriği ve hayal gücündeki yoksunluk.

2.Takıntılı, tekrarlayıcı davranışlar, ilgi alanının kısıtlılığı ve darlığı.

3.Toplumsal ilişkide ve bu ilişkinin karşılıklılığında ve gelişimimde nitel bozukluk

Kimlerde Görülür

.Yaklaşık her 500 çocuktan birinde görülür.

.Erkeklerde görülme sıklığı kızlardan dört kat fazladır.

.Kızlarda daha ileri düzeyde seyreder.

 

.Nedeni bilinmeyen ağır zihinsel ve otistik özelliklerin görüldüğü ilerleyici sinir sistemi ile ilgili bir bozukluktur.

.Çoğunlukla kız çocuklarında görülür.

.Gelişim 6-12. Aya kadar normal yada normale yakın olmakta.

.Gerileme 12.aydan sonra başlar ve çocuğun sahip olduğu konuşma, sosyal iletişim ve el becerileri kaybolur.

.Ellerin amaçlı kullanımı ortadan kalkar el ovuşturma, el çırpma,el sallama,eli ağza sokma gibi tekrarlayıcı hareketleri başlar.

.Çocuğun yürüyüşü gergin, dengesiz yada hantal bir hal almaktadır.

.Aileleri ile birlikte erken eğitim programlarına katılmaları ile gelişimsel kayıp daha az olabilmekte, fizyoterapi ile motor gerilemeler yavaşlatılabilmekte,yürüme ve denge geliştirilebilmekte,elin amaçlı kullanımı sağlanabilmektedir.

ATİPİK OTİZM

Tanı almamış otistiklere atipik otizm denir.

.Aşırı çekingenlik, utangaçlık belli ilkelere katı yaklaşım ve bağlılık gösterirler.

.Atipik otizmde ilerleyen yaşta tanı değişebilir ve belirtiler bir kişilik özelliğine dönüşebilir.

ASPERGER SENDROMU

.Diğer insanlarla etkileşimi oldukça zorlaştıran gelişimsel bir bozukluktur.

.İlgi ve etkinlikleri sınırlıdır.

.Asperger sendromu olanlarda otizm özelliklerinin bazıları vardır.

.Zeka normal ya da normal üstüdür.

.En ayırıcı özellikleri dil gelişim sorunu görülmez. Bu en ayırıcı özellikleridir.

.Rutini severler ve değişiklikten hoşlanmazlar..

.Güçlü ve zayıf yönleri belirlendiğinde sosyal becerileri geliştirilebilir.

Yaygın Belirtileri Ve Davranış Sorunları

1)Nesne takıntıları; Nesneleri döndürme, onları sıraya dizme,koklama,yalama vb.

2)Hiperaktivite: Birçok otistik çocuk aşırı hareketlidir ve dikkatleri dağınıktır.

3)Agresyon: Bazı otistiklerde agresyon yani saldırganlık, belirli bir davranış biçimi olabilir.(Saç çekme, vurma vb.)

4) Oto-mütilasyon: Kendine zarar verici davranıştır ve genellikle ağır zeka sorunu olan veya otistiklerde görülür.( Başına vurma, elini ısırma vb.)

5)Stereotip : Tekrarlayıcı hareketler stereotipi denir. (Sağa-sola veya öne-arkaya sallanma, amaçsız dolanma vb.)

6)Obsesif-Kompulsif, ritüeller: Otistikler bir konu ile aşırı ilgilenebilir. Daima aynı konuyu konuşmak isteyebilir. Ayrıntılara takılabilirler. Rutin(gündelik yaşam etkinlikleri ) ve ritüelleri (merasim) izlemede mantıksız ısrar gösterirler. Okulda başka sıraya oturmayı istemezler. Değişikliklere tepki gösterirler.

7)Temper Tantrum: Temper tantrum, öfke nöbetlerine verilen isimdir.

8)Psikiyatrik ek bozukluklar: Otizm de başka psikiyatrik hastalıklara yakalanma olasılığı sıktır. Depresyon, mani, panik atak sık görülür.

9)Duyu Sorunları: Otizmi olan çocuklar bir veya birkaç duyudan (tat, dokunma, işitme, görme gibi) gelen uyarılara karşı aşırı bir tepki verebilirler veya tepkisiz kalabilirler.

10)Tikler: Tikler genellikle yüzde olur. Omuz silkme, burun veya boğazını temizliyormuş gibi sesler çıkarma gibi görülebilir.

11)Yeme sorunları: Katı yiyecekleri reddebilirler, çiğnemezler, çok seçici olabilirler, nadiren aşırı yiyebilirler.

12)Uyku sorunları: Otistiklerde uyku sorunları çok olur. Sık uyuma, uyandıktan sonra durdurulmayan ağlama nöbetleri, geç yatma veya geç kalkma gibi sorunlarla karşılaşılır.

13)Diğer insanlarla iletişimde isteksizlik. Göz kontağın da sınırlılık.

14)uygun olmayan gülmeler.

15)Tehlikeler karşısında duyarsızlık.

16)Dil ve konuşma sorunları

17) Gülümseme, sarılma, okşama gibi duygu gösterimlerine karşı duyarsızlık

18) Seslendiğinde duymuyormuş gibi davranmak

19) Gereksinimlerini ifade etmekte zorluk

20)Bazı duyularda aşırı duyarlılık; belli seslerden ve kokulardan rahatsız olma.

* Bu belirtilerin yarısı ya da fazlası görülürse otizmden şüphelenebiliriz.

 

.Her çocuğun bireysel ve çevresel koşulları farklıdır. Buna uygun olarak her otistik çocuğa özgü bireysel terapi programları geliştirilmelidir.

.Çocuğun yaşı, bilişsel yetilerinin düzeyi, dil düzeyi ve çocuğun sergilediği kişisel davranış profili belirlenmeli ve eğitim programı buna göre ayarlanmalıdır.

.Sosyal-kültürel etkenler göz önünde tutulmalıdır.

.Ailenin çocuğa bakış açısı, çocuğun bağımsız bir birey olarak algılanıp algılanmaması doğrultusunda olmalıdır. Bu durum çocuğun erken dönemde göreceği tedaviyi etkiler.

. Otistik çocuğun tedavisi süresince etkileşim içinde bulunduğu, ev, okul ve diğer servisler arasındaki uyumun gerekliliği, etkin ve yararlı tedavinin öğeleri arasındadır.

.Çocuğun özellikle davranış bozukluklarında belli bir grubun (saldırganlık, dil bozukluğu vb.) hedef seçilip eğitimin sürdürülmesi gerekir.

.Çocuğun yaşıtlarıyla arkadaşlığını geliştirmek hedeflenmelidir.

.Kimi otistik çocuk eğitimden yüksek fayda, kimi daha az fayda sağlar. Kimi de fayda sağlayamaz. Bu nedenle otistik çocuğun hangi tedaviden ne kadar yararlandığı ölçülebilmelidir.

.Hızla gelişen nörolojik ve genetik bilimin verileri sistematik bir şekilde eğitim ve sonuçları ile ilişkilendirilmelidir.

.Tüm eğitim nihai olarak çocuğun toplumsal ilişki becerilerini geliştirmeye, ilişki kalitesini arttırmaya yönelik olmalıdır.